Het is vooral het voorjaar dat bekend staat als dé ideale periode om te beginnen zaaien en planten. De temperatuur wordt zachter, er komt meer zonlicht, de vorstperiode loopt op zijn einde en onze goesting om in de tuin te werken wordt weer groter.
Toch lenen verschillende kruiden zich ook om in het najaar te starten met zaaien of planten. Bij sommigen van deze kruiden zal je echter wel met enkele maatregelen rekening moeten houden om de jonge plantjes veilig de winterperiode door te loodsen.
Met deze 12 kruiden kan je dit najaar aan de slag gaan.
1. Kervel
Dit kruid doet het niet al te best bij hoge temperaturen, waardoor de koelere herfsttemperaturen ideaal zijn. Van augustus tot en met oktober kan kervel nog gezaaid worden, in september en oktober kunnen jonge plantjes geplant worden. Oogsten kan je ongeveer 2 maanden later.
Wanneer je kervel zaait of plant in het voorjaar kies je best een plek uit met voldoende schaduw. In het najaar is echter de zon reeds minder intens en kan een plaats met enkele uurtjes zon per dag te verkiezen zijn.
Ookal doet kervel het niet al te best bij hoge temperaturen, is het evenmin volledig vorstbestendig. Bij milde vorst kan het kruid prima overleven, maar tijdens een strenge winter zal het sterven. Een mulchlaag of een vliesdoek kan eventueel bescherming bieden, net zoals het kruid in een serre of kas onderbrengen.
Bovengronds zal het kruid sowieso afsterven wanneer het koud wordt, ondergronds kan het echter overleven waarna het in de lente weer kan groeien. Maar na verschillende keren te oogsten zal de plant minder gaan geven. Regelmatig opnieuw zaaien of planten zal dus nodig zijn.
2. Winterpostelein
Zoals de naam doet vermoeden, doet dit kruid het prima in de winter. Het kan dan ook perfect in het najaar gezaaid of geplant worden, met september als de meest optimale maand. In de koudste maanden is regelmatig wat zon geen overbodige luxe, maar deze plantensoort kan prima overleven op eerder schaduwrijke plaatsen.
Winterpostelein heeft geen enkele moeite met onze winters en zal zelfs bij een dun laagje sneeuw nog verder groeien, zolang het niet volledig bedekt is. Deze plant kan geoogst worden van november tot en met april.
3. Look
Knoflook is populair en veelgebruikt in onze contreien. Bovendien kan je het makkelijk zelf in de tuin kweken. Zorg vooral voor een zonnige plek. Neem een stevige, grote bol knoflook, breek die open zonder de tenen te beschadigen en kies de grootste en sterkste tenen uit om te planten. Doe dit zeker een maand alvorens de eerste vorst zijn intrede doet zodat de teentjes zich kunnen wortelen maar de bovengrondse groei nog niet gestart is.
Ondanks dat knoflook vooral aan de zomer doet denken, heeft dit kruid een koude periode nodig om tot een stevige bol te kunnen uitgroeien. Knoflook kan dan ook zelfs zeer koude, strenge winters prima overleven.
Het bovengronds gedeelte zal pas gaan groeien in het voorjaar. Je kan daar dan reeds gebruik van maken, maar op de bol zelf, zal je moeten wachten tot de vroege zomer, wanneer de bovengrondse scheuten vergelen.
4. Bieslook
Bieslook kan nog in het najaar gezaaid worden, maar het is vooral aan te raden dit binnenshuis of in serres te doen. In september of zelfs oktober kan je echter nog wel buiten planten. Dit geeft het plantje genoeg tijd zich goed te vestigen vóór de winterperiode aanbreekt.
Bieslook heeft weinig moeite met koude temperaturen, maar zal bovengronds meer dan waarschijnlijk wel afsterven. Ookal zaai of plant je bieslook nog in het najaar, zal de oogst pas voor het voorjaar zijn.
5. Tijm
Tijm heeft warmte nodig, daarom is het zaaien in volle grond niet aan te bevelen in het najaar. Je kan dit echter wil binnenshuis of in een kas doen zodat je het plantje kan uitplanten in het voorjaar. Jonge plantjes kunnen ook in september nog in de tuin geplant worden.
Dit kruid kan Belgische en Nederlandse winters meestal prima overleven, zeker als het op een zonnige plek staat. Je kan tijm het hele jaar oogsten, zelfs in de winter, hoewel het in die periode wel belangrijk is kleinere hoeveelheden in één keer te oogsten om de plant niet te verzwakken.
6. Rozemarijn
Ook rozemarijn heeft warmte nodig om te groeien waardoor buiten zaaien in het najaar niet aan te raden valt. Planten in de tuin kan wel nog in september of oktober. Rozemarijn heeft weinig moeite met koude en vorst. Alleen aanhoudende strenge vorst kan om extra maatregelen vragen zoals het aanbrengen van een mulchlaag.
Rozemarijn is wintergroen en kan dus het hele jaar door geoogst worden. In de winter kan je wel best kleinere hoeveelheden oogsten zodat de plant sterk en gezond blijft.
7. Salie
Zaaien in het najaar doe je best binnenshuis of in een serre. September en oktober lenen zich echter wel perfect tot het planten van salie in de tuin.
Milde winters zijn geen probleem voor dit kruid. Een mulchlaag kan bescherming bieden tijdens strenge winters. Gedurende koude periodes kan salie bladverlies kennen, maar toch is het een wintergroen kruid waardoor je het ook in de winter kan oogsten.
8. Lavendel
Zaaien in volle grond gebeurt bij voorkeur in het vroege voorjaar, binnenshuis kan het nog in het najaar. Het najaar is echter wel geschikt om het kruid nog buiten te planten. De maand september is dan ideaal. Zo krijgt de plant nog de tijd om voldoende te wortelen alvorens de koude intreedt.
Lavendel heeft meestal weinig moeite met koude temperaturen, alleen strenge vorst kan om extra beschermingsmaatregelen vragen, zoals een mulchlaag.
Dit kruid is wintergroen, maar bloeien doet het pas in de zomer.
9. Citroenmelisse
Buiten zaaien in het najaar is over het algemeen weinig succesvol, binnen kan het wel. Buiten planten in het najaar is mogelijk. Doe het echter tijdig, liefst ten laatste in september. Zorg er ook voor dat het plantje reeds sterk genoeg is, anders heeft het weinig kans de winterperiode goed door te komen.
Matige vorst vormt geen probleem voor citroenmelisse. Bij strenge vorst is extra bescherming nodig, zoals het aanbrengen van een mulchlaag. In de winter verliest dit kruid zijn bladeren en kan de plant bovengronds zelfs afsterven. Maar ondergronds blijft het kruid verder leven en in het voorjaar kan die weer gaan groeien.
Het oogsten is dan ook voornamelijk aan de orde in de lente, de zomer en afhankelijk van het weer ook nog in de herfst.
10. Hysop
Hysop kan nog gezaaid worden in de tuin in september. Later op het jaar kan je dit het best binnenshuis doen. In september en oktober kan er echter wel zonder problemen nog geplant worden in de tuin. Het kruid is vorstbestendig, maar houdt wel van de volle zon, zoek dus een zonnige plek uit voor deze plant.
Tijdens milde winters blijft hysop wintergroen, zeer strenge winters kan de plant dan weer doen afsterven bovengronds, maar ondergronds blijft die wel bestaan.
Oogsten kan vanaf het moment dat de plant ongeveer 30 cm hoog is. Zelfs wanneer het kruid nog geplant wordt in het najaar, zal dit pas in het voorjaar gebeuren.
11. Lavas
Zowel het zaaien als het planten van lavas kan nog perfect in september of oktober gebeuren. De zaadjes hebben zelfs kou nodig om te ontkiemen, dus het najaar leent zich daar prima toe. Een plek die zon en af en toe wat schaduw voorziet, is optimaal.
In België en Nederland kan dit kruid meestal de winter zonder problemen doorkomen. Soms kan de plant wintergroen blijven tijdens erg milde winters, maar toch zullen vele bladeren verwelken of minder levendig van kleur worden. Het kruid kan ook bovengronds afsterven en in het voorjaar weer gaan groeien.
Als de plant wintergroen blijft, kan er in principe het hele jaar door geoogst worden, toch kan je vooral in de lente en zomer oogsten. De smaak van lavas is dan het sterkst.
12. Winterbonenkruid
Winterbonenkruid kan zowel gezaaid als geplant worden in het najaar, vooral in september en oktober. Een zonnige plek in de tuin is de best mogelijke plaats voor dit kruid. De plant is redelijk vorstbestendig, maar heeft wel extra bescherming nodig tijdens strenge winters. Een mulchlaag of vliesdoek aanbrengen, is dan noodzakelijk.
Dit kruid is alleen bij erg milde wintertemperaturen wintergroen. De plant kan ook afsterven bovengronds terwijl de wortel blijft verder leven. Winterbonenkruid kan het hele jaar door geoogst worden, indien de plant wintergroen blijft, maar de beste tijd om te oogsten is de zomer en de herfst.
