De geschiedenis van salie: een kruid dat staat voor wijsheid en mysterie

Door de eeuwen heen heeft salie een prominente plaats ingenomen in het dagelijkse leven van mensen met verschillende culturele achtergronden, als ook een rol van betekenis gespeeld in allerlei rituelen en ceremonies. 

Laten we beginnen bij het begin en dat is de etymologie van het woord salie. Salie, met als wetenschappelijke naam Salvia officinalis, komt van het Latijnse woord salvare, wat redden of heilzaam zijn betekent. 

Dit geeft al heel wat prijs over het gebruik van dit kruid. In verscheidene tijden en culturen bestaan er wel enkele verschillen in toepassingen, maar dat salie beschermend zou zijn, dat is een constante die steeds weer terugkomt.

Oude beschavingen

In het Oude Egypte werd salie gebruikt bij het balsemen van overledenen omdat men ervan overtuigd was dat dit kruid de ziel zou beschermen in het hiernamaals. In de balsemvloeistoffen werd daarom salie verwerkt.

Maar niet alleen de Egyptenaren, ook de Oude Grieken toonden grote interesse voor salie. Dioscorides, een Griekse arts die in het leger diende, beschreef uitgebreid de kenmerken van salie, waaronder de spirituele voordelen dat het kruid zou bieden. 

In sommige delen van Europa werd een bruid aangeraden salieblaadjes in haar schoenen te stoppen tijdens de huwelijksceremonie omdat dit geluk zou brengen.

Bij de Romeinen was niet alleen het gebruik van salie van belang, zelfs het oogsten ervan was een bijzondere aangelegenheid. Degene die ging oogsten moest met gewassen voeten blootvoets in witte kledij de oogst uitvoeren waarbij hij ook een offer van voedsel en wijn moest brengen aan de goden en de aarde. Salie kreeg daarom een bijna goddelijke status en werd ook geassocieerd met de Romeinse Oppergod Jupiter.

Plinius De Oudere, een Romeinse militair en natuurkundige, zou naar verluid overtuigd geweest zijn dat salie kon helpen bij het versterken en verhelderen van de geest en kon men daarom meermaals betrappen op het kauwen van salieblaadjes.

In de keuken gebruikten de Romeinen salie dan weer vooral in vleesschotels, voornamelijk bij varkens- en ganzenvlees.

Ook verder van huis, in het verre China, kende men in die tijd reeds de kracht van salie. Het kruid werd vooral gebruikt bij rituele zuiveringen. In deze streken kwam salie echter niet van nature voor waardoor er sprake is van het verhandelen van salie tussen China en Europa. Europese handelaars konden maar liefst één kist salie verhandelen tegen 3 kisten Chinese thee.

Middeleeuwen

In de middeleeuwen bleef salie populair en veelgebruikt. Karel De Grote verplichtte kloosters en abdijen zelfs in hun tuinen salie te telen, tezamen met nog enkele andere kruiden. Volgens een legende zou Karel De Grote zelfs saliethee gedronken hebben op zijn sterfbed in een poging te blijven leven. Aangezien hij een beetje later toch onfortuinlijk aan zijn einde kwam, was dit tevergeefs, maar het toont wel zijn geloof in het kruid aan.

Het was echter niet alleen in deze tuinen dat salie veel voorkwam. Ieder die een tuin had, kweekte dat kruid daar graag in. Men geloofde namelijk dat salie een soort weerspiegeling was van de wijsheid van de eigenaar.

Daarnaast werd ook verondersteld dat het tezamen planten van tijm en salie een soort schild zou opwerpen tegen ziekten en ongeluk. Daarom werden vaak de zaadjes van deze kruiden tegelijkertijd geplant. Wanneer andere planten doodgingen, maar salie bleef leven, was de dood dichtbij, maar kon men rekenen op de bescherming die salie zou bieden.

Saliebloemen werden dan weer in huis gebracht omdat het geluk zou brengen en vrouwen droegen het kruid vaak in amuletten om zich te beschermen tegen vloeken en ongeluk.

In de Middeleeuwse keuken werd het voornamelijk in zware, rijke gerechten gebruikt, vaak gecombineerd met tijm en rozemarijn. Vooral in de Franse en Engelse keukens kwam salie veel voor. 

Het geloof dat het oogsten van salie een bijzondere aangelegenheid is, blijft ook in deze periode bestaan.  Zo was men ervan overtuigd dat salie alleen op bepaalde dagen mocht geplukt worden en dit op een respectvolle manier. Wanneer het echter op een 'onheilige dag' werd geoogst zou het zijn krachten verliezen. In bepaalde delen van Europa ging men zelfs zo ver dat het oogsten van salie zonder vooraf een gebed te prevelen, zou leiden tot ongeluk.

Salie wordt door sommigen gebruikt bij een verhuis bijvoorbeeld, om zo de nieuwe woonst te zuiveren en een nieuwe start te kunnen nemen.

Toen de Europeanen in Noord-Amerika aankwamen, leerden ze nog andere gebruiken van salie kennen. Inheemse volkeren gebruikten bundels witte salie namelijk om ruimtes of mensen te zuiveren. 

De bundels werden aangestoken en de rook werd door een huis of een andere plek gewaaid of een persoon werd met die rook omringd. Op die manier geloofde men negatieve energieën te verdrijven en zo bescherming en zuiverheid te bekomen. Ook deze volkeren gebruikten salie bij begrafenisrituelen. Het kruid zou de geest van de overledene kunnen helpen de aardse wereld te verlaten. 

Daarbovenop werd de salierook verondersteld een soort brug te kunnen zijn tussen de fysieke en de spirituele wereld zodat men tijdens visioenen en meditaties in contact kon komen met de eigen voorouders en van hun wijsheid kon leren. 

In de Arabische wereld werd salie dan weer gebruikt in thee om tot meditatie te komen. Dit zou namelijk helpen de geest te kalmeren voor het gebed om zich zo beter tot God te kunnen richten.

Renaissance

Maar voor ons is zijn mening over salie vooral van belang. Volgens hem kon het kruid de menselijke geest in balans brengen. Hierdoor was het kruid in zijn overtuiging van belang bij spirituele rituelen en ceremonies. Daarom zou hij geregeld het kruid verbrand hebben in zijn werkruimten om zich beter te kunnen concentreren tijdens zijn studies.

Nostradamus, een Franse astroloog, ziener, schrijver en apotheker, staat vandaag vooral bekend om zijn voorspellingen. Volgens sommigen zou hij onder meer geweten hebben dat de Wereldoorlogen, Hitler en Napoleon nog op het programma stonden. Hij zou het verbranden van salie gebruikt hebben om visioenen op te wekken en op die manier tot zijn voorspellingen te komen. De accuraatheid van zijn voorspellingen worden door velen sterk in twijfel getrokken, maar het toont wel opnieuw het belang aan dat aan salie werd gehecht.

In de late Renaissance werd salie vaak gebruikt in magische drankjes. Het werd geassocieerd met de elementen aarde en lucht en werd verondersteld als het ware een soort van beschermende barrière te kunnen opwerpen.

Europese handelaars konden maar liefst één kist salie verhandelen tegen 3 kisten Chinese thee.

Ondertussen werd ook in Europa salie verbrand om negatieve energieën te verdrijven. Anderzijds werd salie gebruikt in spreuken om liefde en voorspoed aan te trekken. In sommige delen van Europa werd een bruid aangeraden salieblaadjes in haar schoenen te stoppen tijdens de huwelijksceremonie omdat dit geluk zou brengen.

Volgens een oud Engelse traditie moest men salie eten of drinken op de laatste dag van het jaar. Dat zou namelijk geluk brengen voor het jaar nadien en bescherming bieden tegen allerlei ongeluk.

Moderne tijd

Ook vandaag dient het kruid vaak om energetische zuiveringen uit te voeren, in de overtuiging dat het helderheid en rust zou brengen. Het wordt door sommigen gebruikt bij een verhuis bijvoorbeeld, om zo de nieuwe woonst te zuiveren en een nieuwe start te kunnen nemen.

Daarnaast wordt in esoterische en alternatieve kringen vaak aangeraden na elke negatieve of zware gebeurtenis een zuivering uit te voeren met salie. Bijvoorbeeld na het verlies van een job of na het eindigen van een relatie zou men salie moeten verbranden en zo tot rust zien te komen.

In bepaalde delen van Europa ging men zelfs zo ver dat het oogsten van salie zonder vooraf een gebed te prevelen, zou leiden tot ongeluk.

In de gastronomie komt het ondertussen overal ter wereld voor, vooral in de Italiaanse en Mediterrane keuken is het populair. Het bekende Italiaanse gerecht Saltimbocca alla Romana bijvoorbeeld is een echte klassieker waarin salie een prominente rol speelt.

Conclusie

Salie staat in verschillende tijden en culturen gelijk aan bescherming en zuivering. De inheemse volkeren in Noord-Amerika, de oude Chinese volkeren, de Romeinen, allen gebruikten ze salie niet alleen, ze gaven het een bijna goddelijke status. 

Vandaag wordt in sommige kringen salie gebruikt om aan smudging te doen, dat is het verbranden van salie in het huis of andere gebouwen om negatieve energieën te verdrijven. 

Daarnaast is salie vooral van belang in de keuken. Het wordt gebruikt in verschillende gerechten van over de hele wereld. Ook in onze keukens en tuinen heeft salie een vaste plek ingenomen en wordt het zonder twijfel gewaardeerd.

Salie heeft dus niet alleen een lange, maar vooral ook een rijke geschiedenis. Het is een uitzonderlijk kruid dat alle erkenning verdient die het kan krijgen.