Basilicum

Basilicum in de kruidentuin

Basilicum, ook bekend als Ocimum basilicum, is een kruid afkomstig uit de tropische gebieden van Azië. Het behoort tot de muntfamilie en doet met zijn heerlijke aroma en smaak onmiddellijk aan de zomer denken. Daardoor is het een populair en veelgebruikt kruid in de keuken en kan het dus ook in de kruidentuin niet ontbreken.

Met zijn lekkere smaak en aantrekkelijke geur is basilicum een onmisbare plant voor iedereen die van lekker eten houdt. 

De basilicumplant laten groeien

Basilicum heeft specifieke omstandigheden nodig om te kunnen groeien en bloeien. Daar moet rekening mee gehouden worden om te beslissen waar je gaat planten. 

Enkele belangrijke factoren:

• Zonlicht: dit kruid houdt van de zon, kies daarom een plekje in je tuin of op je balkon waar minimaal 6-8 uur direct zonlicht per dag komt. Extreme hitte kan echter wel nefast zijn, dan is enige bescherming noodzakelijk.
• Bodem: de grond moet goed doorlatend zijn om zo wateroverlast te voorkomen. Dit is van groot belang omdat basilicumwortels erg gevoelig zijn voor rotting. Een leembodem verrijkt met organische compost of humus is ideaal voor een optimale groei van dit kruid. 
• Water: basilicum heeft water nodig om gezond te blijven, vooral tijdens droge periodes. Dit kruid geeft weliswaar de voorkeur aan vochtige, maar niet aan drassige grond, omdat dit wortelrot kan veroorzaken. Vermijd dus overmatig water geven. Geef deze planten water aan de basis om te voorkomen dat het blad te nat wordt, aangezien dit de groei van schimmel in de hand kan werken.

Basilicum zaaien en planten

Een eerste keuze die je moet maken is die tussen zaden of plantjes: je kunt basilicum kweken uit zaden of je kunt jonge zaailingen kopen bij de plaatselijke kwekerij. 

Als je de zaden zelf zaait, kan je dit best doen in kleine potjes of zaadtrays. Bewaar ze binnenshuis totdat ze ontkiemen. Dit kan reeds in het vroege voorjaar. 

Als je de zaden direct in de grond wilt zaaien, kan dat eind april of in mei. Wacht echter tot na de laatste nachtvorst aangezien basilicum vorstgevoelig is. Bedek de zaden lichtjes met aarde en geef regelmatig water.

Het uitgesproken aroma en de uitmuntende smaak maken basilicum tot een essentieel kruid onder meer in de Thaise en de Italiaanse keuken.

Als je de voorkeur geeft aan het planten van basilicum, koop dan jonge plantjes in een tuincentrum of kwekerij. Graaf een gat in de grond, plaats het plantje erin en bedek de wortels met aarde. Voordat je het plantje in de grond steekt, kan je best de klomp aarde en wortels losser maken zodat de wortels makkelijker hun weg gaan vinden. Geef achteraf grondig water. Ook hiermee wacht je tot na de laatste nachtvorst, dus half mei.

Zorg bij het planten voor voldoende ruimte tussen elke plant. Het te dicht bij elkaar staan van basilicumplanten, kan leiden tot een slechte luchtcirculatie en zo het risico op allerlei ziekten vergroten.

De basilicumplant verzorgen

Enkele tips om basilicum gezond te houden:

• Snoeien: snoei de basilicumplanten regelmatig om de bossige groei te bevorderen en te voorkomen dat de plant te snel gaat doorschieten. Wanneer er bloemetjes komen aan de plant, dien je die te verwijderen zodat de plant blijft groeien.
• Voeding: het is belangrijk om je basilicumplant regelmatig te voeden met een evenwichtige meststof. Kies een meststof die gepast is voor kruiden en volg de instructies voor de juiste dosering. 
• Ongedierte- en ziektebestrijding: let op voor veel voorkomende plagen en ziekten, zoals bladluizen, witte vlieg en echte meeldauw. Gebruik, indien nodig, biologische ongediertebestrijdingsmiddelen en -methoden om je planten te beschermen. Verwijder alleszins de aangetaste stukken.

Basilicum oogsten en bewaren

Naarmate de basilicumplant volwassen wordt, zal deze je overvloedig van zijn smakelijke blad schenken. 

Hier zijn enkele tips voor het oogsten en bewaren van basilicum:

1. Vanaf dat de plant ongeveer 20 centimeter hoog is, kan er geoogst worden.
2. Pluk de grootste bladeren vanaf de bovenkant van de plant en laat de kleinere bladeren in het midden en aan de onderkant staan of snijd hele stengels af. Dit zorgt ervoor dat de plant blijft groeien en nieuwe bladeren kan produceren. 
3. Vermijd het oogsten van meer dan een derde van de plant tegelijk om de algehele gezondheid en het voortbestaan van de plant te garanderen. 
4. Basilicum heeft de beste smaak als het vers wordt gebruikt, dus oogst alleen wat je nodig hebt.
5. Je kan de stengels in een glas water bewaren indien dat toch nodig zou zijn.
6. Basilicum nooit in de koelkast bewaren, dan worden de bladeren zwart.
7. Basilicumbladeren kunnen gedroogd worden aan de lucht of met een droogoven.
8. Je kunt de bladeren ook fijnhakken en invriezen in ijsblokjes met olijfolie of water. Dan kan je ze op een later moment gebruiken. 

Basilicum in de keuken

Basilicum voegt frisheid en een zomerse smaak toe aan verschillende koude gerechten, zoals een salade, pesto of zelfs een zelfbereide limonade. 

Dit kruid kan echter ook in warme gerechten gebruikt worden. Zo vinden we het terug in pastasauzen, gestoofde gerechten of in een lekkere en rustgevende thee. 

Basilicum groeit het beste in de volle zon met een goed doorlatende grond die vochtig maar niet drassig is.

Het uitgesproken aroma en de uitmuntende smaak maken basilicum tot een essentieel kruid onder meer in de Thaise en Italiaanse keuken. Het past uitstekend bij tomaten, look, uien, courgettes, aubergines en nog zo veel meer.

Welke verschillende soorten basilicum bestaan er?

In de meeste kruidentuinen in België kan je basilicum terugvinden en ook steeds meer in meer dan één variant.

ZOETE BASILICUM: DE KLASSIEKE VARIANT

Zoete basilicum is de meest gebruikte basilicumsoort en wordt vaak Genovese basilicum genoemd. Dit kruid heeft grote, donkergroene bladeren met een aardse smaak. 

THAISE BASILICUM: EEN SMAAKEXPLOSIE

Thaise basilicum, ook wel heilige basilicum of Tulsi genoemd, is een variëteit die kleinere bladeren heeft in vergelijking met de zoete basilicum en een eerder zoethoutachtige smaak bezit met een vleugje anijs. 

CITROENBASILICUM: VERRASSEND EN VERFRISSEND

Zoals de naam al doet vermoeden, voegt citroenbasilicum een beetje citroen toe aan de traditionele basilicumsmaak. Het heeft een bijzonder aroma dat de frisheid van zowel basilicum als van citroen combineert. De heldere, geelgroene bladeren maken dit kruid ook een mooie en aantrekkelijke plant voor in de tuin.

GRIEKSE BASILICUM: DECORATIEF EN COMPACT

Griekse basilicum of struikbasilicum groeit als een bolvormig struikje en heeft kleine, puntige blaadjes die lichtgroen van kleur zijn. De smaak is nagenoeg dezelfde als die van de klassieke variant. 

KANEELBASILICUM: UNIEKE KRUIDIGHEID

Kaneelbasilicum is een minder bekende soort die opvalt door zijn kruidige aroma, dat doet denken aan kaneel of kruidnagel. De bladeren zijn kleiner en smaller dan die van zoete basilicum, maar bezitten nog steeds de typische basilicumsmaak. 

PAARSE BASILICUM: EEN WARE LUST VOOR HET OOG

Paarse basilicum is een mooie plant die kleur geeft aan zowel de kruidentuin als aan je bord. Dit kruid heeft donkerpaarse bladeren, waardoor het een opvallende verschijning is in salades en hapjes. De smaak is vergelijkbaar met die van zoete basilicum, maar wel iets sterker.