Zaden oogsten en bewaren

Het oogsten van zaden is geen evidente zaak, maar het is wel een goede manier om je eigen plantjes te kweken. Daarnaast worden ook in de keuken zaden van kruiden gebruikt en brengen ze dus smaak aan verscheidene gerechten.

Er zijn een aantal zaken waar rekening mee moet gehouden worden om dit oogsten en daarna het bewaren van de zaden op een succesvolle manier te kunnen doen. 

Met deze 5 stappen kan je aan de slag gaan:

Stap 1: Timing

Het moment van oogsten is cruciaal. Wanneer je te vroeg oogst zijn de zaden nog niet rijp, maar als je te lang wacht verliezen ze hun kiemkracht. Het is dus belangrijk om het juiste moment te vinden. Let hiervoor op de bloemen die gaan verwelken, verkleuren en droog worden. Ook de zaden verkleuren en worden hard. Peulen kan je verzamelen wanneer ze droog en bruin zijn, zaaddozen wanneer ze reeds beginnen open te breken. Het is dus belangrijk je kruiden goed te kennen en in het oog te houden, zodat je veranderingen kan waarnemen en herkennen. 

Ook de keuze qua dag is van belang. Kies een droge dag uit zodat het vocht van de regen de zaden niet kan aantasten om zo eventuele schimmelproblemen uit de weg te gaan. 

Besef ook dat het geen makkelijke taak is om het meest ideale moment te vinden en dat het dus vaak een kwestie van ervaring is. Geef niet op, je zal met de tijd beter worden in het herkennen van de signalen.

Stap 2: Veiligheid

Het is aanbevolen handschoenen te dragen omdat sommige zaden sappen of haartjes kunnen hebben die irriterend kunnen zijn. Het dragen van handschoenen kunnen je handen beschermen.

Houd ook steeds je werkmateriaal schoon zodat je kruisbemesting van de zaden met andere zaden tegengaat.

Stap 3: Oogsten

Het oogsten kan je op verschillende manieren doen:

1. Je kan hele bloemstengels afknippen en in een papieren zak verder laten drogen. Nadien kan je de zaden makkelijk verzamelen door met de zak te schudden zodat de zaden uit de bloemen vallen.

2. Je kan de zaden opvangen in een bakje dat je onder de bloemen of zaaddozen houdt waarna je voorzichtig met de plant schudt. De rijpe zaden zullen eruit vallen.

3. Je kan droge bloemschermen of zaaddozen tussen je vingers wrijven boven een zeef. Zo kan je de zaden scheiden van de rest.

4. Je kan rijpe peulen van de planten knippen. Houd een bakje of zakje onder de peulen om deze en eventuele losse zaden op te vangen. Na de peulen ongeveer 2 weken te laten drogen, kan je ze openbreken om de zaden te bekomen.

Stap 4: Reinigen

Bij sommige kruidenzaden kan het nodig zijn ze te reinigen en teveel aan omhulsel of andere plantenresten te verwijderen. 

Voor grote zaden kan je de watermethode gebruiken. Dit houdt in dat je de zaden in een bak met water doet. De zaden zullen naar de bodem zinken terwijl de plantenresten die lichter van gewicht zijn bovenop zullen blijven drijven. Let er op dat de natte zaden grondig moeten kunnen drogen nadien.

Stap 5: Bewaren

De zaden dienen eerst volledig gedroogd te zijn vooraleer je ze kan gaan opbergen. Het drogen gebeurt op een luchtige plek zonder direct zonlicht. Je kan ze nadien bewaren in een goed afsluitbare glazen pot op een koele, donkere plek. Wanneer ze correct bewaard worden, kunnen zaden lange tijd hun kiemkracht behouden, soms zelfs enkele jaren.

Kleef een label op de verpakking van de zaden en noteer van welke plant de zaden komen en wanneer ze geoogst zijn. Zo is het altijd duidelijk om welke zaden het gaat en kan je steeds achterhalen hoe oud de zaden reeds zijn.

Een goede manier om te achterhalen of de zaden nog kunnen kiemen, is door enkele zaadjes in een vochtig papieren doekje te plaatsen en na enkele dagen te controleren of ze kiemen. Als dat zo is hebben de zaden nog kiemkracht en kan je ze verder gebruiken.